Nigdy nie wiesz – (nie)poważne stereotypy w których tkwi ziarno prawdy

Patrycja Operacz

Rozpoczynając działalność poza granicami Polski, należy uwzględnić nie tylko czynniki makroekonomiczne, nawiązać kontakt z odpowiedzialnym partnerem biznesowym, uporać się z barierami wejścia na dany rynek, ale co najważniejsze poznać uwarunkowania kulturowe (w tym stereotypy dotyczące relacji biznesowych).

Czynniki kulturowe, różnice wynikające z odmiennego postrzegania wartości, inne spojrzenie i oczekiwania od relacji biznesowych są najbardziej oczywistym o czym należy pamiętać rozpoczynając działalność gospodarczą poza terytorium własnego państwa - a jednak wciąż szoki kulturowe dziwą i przysparzają problemów.

Kilka lat temu firma Tochka Opory Lighting Solutions zrealizowała spot reklamowy pt. „This is Russia” opowiadający o relacjach biznesowych w Federacji Rosyjskiej, w którym w ciekawy sposób zestawia stereotypy z rosyjską rzeczywistością. Choć spot odnosi się jedynie do Rosji część z ukazywanej tam specyfiki robienia biznesu jest adekwatna do całego obszaru poradzieckiego.

„Tak różne i tak nowe – nic dziwnego, że chcą ją (matrioszkę – przyp. autora)otworzyć, ale nigdy nie wiesz co jest w środku”.

Dla polskich producentów rynek za wschodnią granicą nie jestegzotyczny, ale wciąż inwestycje na Wschodzie budzą wiele obaw i niepewności. Powstają pytania jak ominąć sankcje, co eksportować by się sprzedało, jak trafić do wschodniej duszy konsumenta, jak poradzić sobie z barierami taryfowymi i pozataryfowymi, jak wygrać przetargi itd. Mimo to dla wielu branż obszar poradziecki pozostaje chłonnym rynkiem zbytu, ale po rozpoczęciu działalności nigdy nie ma pewności jak potoczą się dalej relacje handlowe.

„Nigdy nie wiesz jak jest odpowiednia postawa w relacjach biznesowych w Rosji, jak pójdą Twoje negocjacje i co jest najlepszą gwarancją”.

Stereotypowym myśleniem na temat relacji na Wschodzie jest prowadzenie negocjacji w nieformalnym stylu, czyli przy wódce. Podobno osoby robiące tam interesy mają w kontrakcie zapisany przeszczep wątroby, bo przecież „jeśli chcesz prowadzić działalność musisz umieć dużo pić i mieć mocną głowę”. Z drugiej strony prowadzenie biznesu lub przynajmniej nawiązywanie kontaktów w ten nieformalny sposób występuje również w Polsce. Innym sposobem zawarcia formalnych znajomości są targi międzynarodowe, skorzystanie z usług firm pośredniczących w tego typu działalności, udział w misjach gospodarczych itd.

Po zawarciu znajomości w sposób nieformalny należy zastanowić się co jest najlepszą gwarancją dla naszych nowo zawartych znajomości i obietnic: dokument, dwa dokumenty, dokument dający gwarancję na dwa poprzednie dokumenty, pieniądze, duże pieniądze, podpis, podpis i pieczątka, dobre relacje, bardzo dobre relacje, relacje rodzinne… Częstą obawą dotyczącą biznesu na Wschodzie jest gwarancja zawartych umów, dotrzymywanie postanowień kontraktu, terminowość i pomoc w rozwiązywaniu powstałych problemów.

„Zwyczaje w Rosji: nigdy nie wiesz kiedy, gdzie, co, kto, jak, jak wiele czasu i wysiłku coś Ci zajmie i jaki czas jest w Rosji?”.

Zdaje się, że czas jest pojęciem względnym na Wschodzie: czasem się zatrzymuje; czas to nie pieniądze, a czasem duże pieniądze; czas nic nie znaczy lub zależy od nastroju; pięć minut może zmienić się w pięć godzin; ostateczny termin może zakończyć się sukcesem lub porażką, to że praca się rozpoczęła nie oznacza, że wszyscy pracują; termin końcowy jest linią ciągłą a nie przekraczalny,  i nikt nie wie jaki naprawdę jest obecnie czas w Rosji(Federacja Rosyjska dzieli się na dziewięć stref czasowych, które mają usprawniać zarządzanie państwem).Znane są przypadki, że praca zlecona we wtorek do końca tygodnia (w „naszym” rozumieniu do piątku) bywa zrealizowana (jeśli w ogóle będzie zrealizowana) w następny wtorek. Pracownicy nie mają poczucia, by zrobić coś szybko, ważniejsze są  drzemki między wykonywanymi zadaniami, nawet jeśli zadania do wykonania mnożną się z minuty na minutę. Pośpiech nie leży we wschodniej naturze.

„Nigdy nie wiesz który z pracowników będzie pracował, kto pozostanie odpowiedzialny i lojalny”.

Sporną kwestią podczas prowadzenia działalności gospodarczej na wschodzie jest pozyskanie dobrych pracowników. Specyfiką wschodniego myślenia (zwłaszcza kazachstańskiego) jest podejście „zdąży się zrobić”, w związku z czym pracownicy nie śpieszą się podczas wykonywania swoich obowiązków w pracy, ale też często robią coś niedokładnie. Drugą kwestią jest czas rozpoczynania pracy, w Moskwie zwyczajowo przyjęło się, że pracę rozpoczyna się około godziny 10. Należy spodziewać się również, że pracownicy nie będą wykonywać zadań ponad te im zlecone. Nurtującym pytaniem jest również kto z pracowników pozostanie lojalny i nie będzie sprzedawał naszych rozwiązań np. technologicznych konkurencji oraz kto podejmie odpowiedzialność za wykonywaną pracę jeśli coś pójdzie nie tak.

„Nigdy nie wiesz jakie umiejętności przydadzą Ci się w Rosji”.

Robiąc biznes na obszarze poradzieckim nigdy nie jesteś w stanie przewidzieć jaki strój będzie odpowiedni podczas wizyty, czy Twoje partner biznesowy będzie bardziej przychylny jeśli będziesz mówił po rosyjsku z dobrym akcentem, czy Twoja firma traktowana bardziej preferencyjnie jeśli będziesz pił wystarczająco dużo alkoholu.

W każdym stereotypie jest trochę prawdy, nie powinny one jednak zrażać do rozpoczynania działalności na Wschodzie. Stereotypy należy poznać i wziąć pod uwagę podczas wschodniej ekspansji, bo podróż choć długa i trudna może okazać się ciekawa, barwna i przynieść zysk.

Link: https://www.youtube.com/watch?v=wOPuvTMndIs

Aktualna ocena artykułu: 5

Oceń artykuł: