Nursułtan i Moskwa – strategiczni sojusznicy

Szymon Wiśniewski

Pierwszym zagranicznym kierunkiem wizyty nowego prezydenta Kazachstanu była Rosja. W dniach 3-4 marca Kasym-Żomart Tokajew i Władimir Putin spotkali się w Moskwie. Podpisano szereg porozumień m.in. dotyczących utrzymania stabilności w regionie czy współpracy wojskowo-technicznej.

Przede wszystkim omówione zostały perspektywy uruchomienia pierwszej w Kazachstanie elektrowni jądrowej, która ma być zbudowana z wykorzystaniem rosyjskich technologii. Poza oficjalną agendą duże znaczenie miało nawiązanie osobistych relacji Putina z Tokajewem.

Kluczowym tematem rozmów była współpraca rosyjsko-kazachska w ramach Eurazjatyckiej Unii Gospodarczej, a także zagadnienia dotyczące zapewnienia globalnego i regionalnego bezpieczeństwa.

We wspólnym oświadczeniu prezydentów podkreślono, że „Republika Kazachstanu i Federacja Rosyjska rozwijają stosunki sojusznicze i współpracę integracyjną jako równe i suwerenne państwa w oparciu o wzajemne zaufanie, partnerstwo strategiczne i wszechstronną współpracę, kierując się zasadami wzajemnego szacunku dla suwerenności i niezależności państwa, równości i nieingerencji w sprawy wewnętrzne, niestosowanie siły lub groźby użycia siły, terytorialność integralność państw, nienaruszalność granic, pokojowe rozstrzyganie sporów, wierna realizacja międzynarodowe zobowiązaniaochrony praw człowieka i podstawowych wolności”.

Państwa zobowiązały się do rozszerzenia współpracy zarówno bilateralnych, jak i tych, dotyczących całego centralnoazjatyckiego regionu. Ma w tym pomóc m.in. wzmocnienie więzi gospodarczych poprzez kontynuowanie corocznych rosyjsko-kazachskich forów ekonomicznych.

Putin zadeklarował wsparcie technologiczne wsparcie podczas budowy elektrowni jądrowej w Kazachstanie. Zapowiedziano przedłużenie współpracy w ramach kosmicznego projektu „Bajterek”, w ramach którego najnowsze modele rakiet. Uruchomienie pierwszych z nich zaplanowane jest na 2022 rok. Inwestycja ma kosztować Kazachstan około 314 milionów dolarów.Kazachscy wojskowi oraz specjaliści w dziedzinie bezpieczeństwa wciąż będą się kształcić na uniwersytetach zarządzanych przez rosyjskie ministerstwo obrony narodowej.

Ważnym elementem rosyjsko-kazachskich rozmów była współpraca prowadzona w ramach projektu „Astana”, mająca na celu podejmowanie wysiłków na rzecz uregulowania syryjskiego konfliktu, a także zwalczania terroryzmu.

Państwa zadeklarowały również wzmocnienie relacji w dziedzinie edukacji.  „Kazachstan i Rosja nie akceptują żadnych prób fałszowania, przepisywania i „oczerniania” naszej wspólnej historii, która jest najważniejszą podstawą naszych sojuszniczych stosunków, przede wszystkim historii II wojny światowej.” – czytamy w oświadczeniu. Ponadto podkreślono odrębność rozwoju tożsamości etnicznej, kulturowej, językowej i religijnej państw.

Dla Kazachstanu Rosja jest ważnym strategicznym sojusznikiem. Zdaniem Kasyma-Żomarta Tokajewa obecnie rozpoczyna złoty wiek w relacjach rosyjsko-kazachskich, czego przejawem ma być wzmocnienie bilateralnych stosunków. Bez wątpienia powyższe słowa mają charakter dyplomatycznego savoir vivre’u, ale czy kryje się za nimi coś więcej?

Kazachstan Nursułtana Nazarbajewa był państwem, które w sposób modelowy prowadził wielowektorową politykę zagraniczną. Wykorzystując strategiczne położenie geograficzne, czerpał korzyści zarówno ze strony Rosji, Chin, jak również USA, a nawet Unii Europejskiej. Aspiracje Federacji Rosyjskiej do utrzymania jak największych wpływów na terytorium byłego ZSRR i ekspansję chińskiej gospodarki Nazarbajew potrafił przekuć w atut swojego państwa. Jednocześnie wzmacniał on swoją pozycję w regionie i na świecie, co doprowadziło Kazachstan do regionalnego przywództwa.

Mimo tego, że obecny prezydent Kazachstanu jako lojalny następca zadeklarował kontynuację polityki Nazarbajewa, nie wiadomo dokładnie, jaki kierunek obierze polityka zagraniczna największego kraju Azji Centralnej. Bez wątpienia sytuacją idealną dla kazachskich władz byłoby utrzymanie obecnego statusu quo. Rosyjska protekcja militarna i chińskie inwestycje gospodarcze związane z inicjatywą Nowego Jedwabnego Szlaku zapewniają wzrost znaczenia Kazachstanu na arenie międzynarodowej.

Tokajew zdaje sobie sprawę z tego, jak ważna w obecnej sytuacji geopolitycznej jest umiejętność zręcznego balansowania między ścierającymi się układami sił. „Sukces polityki zagranicznej musi być oceniany nie tylko przez to, co osiągnęła, ale również przez to, czego udało się jej uniknąć” – stwierdził.

Pierwsza wizyta Tokajewa ma wydźwięk zarówno strategiczny, jak i symboliczny. Naturalnym kierunkiem jest wizyta w kraju, z którym współpraca polityczna, jak i gospodarcza jest najbardziej okazała. Kazachstan prężnie uczestniczy w strukturach eurazjatyckich organizacji międzynarodowych, jak np. Eurazjatycka Unia Gospodarcza, Organizacja Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym czy Szanghajska Organizacja Współpracy. Jakiekolwiek napięcia na linii Moskwa – Nursułtan mogą wprowadzić niepotrzebny zamęt i nieufność wśród mieszkańców Kazachstanu, czego Tokajew z pewnością przed wyborami będzie chciał uniknąć.

Prawdopodobnie kolejnym państwem, które odwiedzi Tokajew będą Chiny. Pekin z pewnością będzie dążył do zagwarantowania sobie jak najlepszych relacji gospodarczych w dziedzinie energetyki, infrastruktury czy wsparcia technologicznego. Nie ma wątpliwości, że prezydent Kazachstanu spotka się z ciepłymi spotkaniami w Waszyngtonie, Brukseli, a także w państwach europejskich.

Władimir Putin doskonale zdaje sobie sprawę z faktu, że każda zmiana władzy – nawet to najdoskonalsza - niesie za sobą pewien element niepewności. Będzie on dążył więc w najbliższym czasie do wzmocnienia rosyjskich wpływów w Kazachstanie, gdyż jak największe możliwości oddziaływania Rosji na politykę państw w Azji Centralnej budują pozycję negocjacyjną Moskwy w stosunku do Pekinu.

Artykuł nie został jeszcze oceniony.

Oceń artykuł: