26.05.2014
Raport: Ukraińscy oligarchowie
Tomasz Kawka
Mimo, że robią wielkie interesy zajmują się również polityką. Tworzą partie, kreują rządy, obejmują urząd prezydenta. Świat ukraińskiej polityki liczy się z ich decyzjami. Są przykładem tego, że na Ukrainie wielki biznes jest związany z wielką polityką. Zapraszamy do lektury kolejnego (drugiego) już raportu portalu rynekwschodni.pl poświęconego tym razem ukraińskim oligarchom.
1. Rinat Achmetow
Życiorys: Rinat Achmetow urodził się 21.09.1966 r. w Doniecku w rodzinie górniczej. Rodzice Achmetowa byli pochodzenia tatarskiego. Nie wiadomo, czym zajmował się Achmetow po ukończeniu szkoły w 1984 r. Zdaniem niektórych stał się asystentem Achata Bragina (ps. Alik Grek), jednego z najważniejszych kryminalistów ówczesnego Donbasu, w nielegalnym handlu odzieżą. Na początku lat 90. zaczął inwestować w nieruchomości w Doniecku. W 1995 r. został dyrektorem Donieckiego Banku Miejskiego (Donhorbanku). Po śmierci Bragina w zamachu bombowym (przeprowadzonym zapewne nie bez inspiracji Achmetowa) zastąpił go na stanowisku prezesa klubu piłkarskiego Szachtar Donieck. W 2001 r. ukończył wydział ekonomiczny Narodowego Uniwersytetu w Doniecku na kierunku marketing.Działalność biznesowa: Pierwsze większe pieniądze Achmetow zarobił prawdopodobnie na handlu węglem i koksem. W połowie lat 90. zainwestował w sektor bankowy, stając się dyrektorem Donhorbanku. W 2000 r. stworzył grupę System Capital Management, zaś od kwietnia 2009 r. stał się jej jedynym akcjonariuszem.
W skład System Capital Management wchodzi około stu przedsiębiorstw, przede wszystkim z branży górniczej, metalurgicznej, energetycznej i telekomunikacyjnej. Achmetow zatrudnia w nich blisko 200 tysięcy osób; wynagrodzenia są przeciętnie dwukrotnie wyższe niż ukraińska średnia. Główną część zysku grupy przynosi MetInvestHolding, który skupia zakłady metalurgiczne Azowstal i kombinat metalurgiczny im. Iljicza w Mariupolu, zakład Zaporiżstal w Zaporożu, zakład Danko w Jenakijewie oraz Harcyzski Zakład Produkcji Rur. Koncern DTEK zajmuje się natomiast wydobyciem węgla, produkcją koksu oraz energii elektrycznej.
Przedsiębiorstwa należące do Rinata Achmetowa są największym na Ukrainie płatnikiem podatków. W 2012 r. do budżetu wpłaciły z tego tytułu 29 miliardów hrywien. Sam Achmetow zapłacił 67,8 miliona hrywien podatku od osób fizycznych.
Rinat Achmetow nieprzerwanie od 2006 r. posiada tytuł najbogatszego Ukraińca. Eksperci różnią się jednak w ocenie wartości jego majątku. Zdaniem magazynu „Korrespondent” jest on wart 17,8 miliarda dolarów, zaś według Forbesa – 15,4 miliarda dolarów. Nieoficjalnie przyznaje się, że wartość majątku Achmetowa może sięgać nawet 31 miliardów dolarów, co jednocześnie czyniłoby go najbogatszym mieszkańcem Europy.
Działalność polityczna: Rinat Achmetow był deputowanym do Rady Najwyższej V i VI kadencji, jednak nie brał aktywnego udziału w pracach parlamentu. W wyborach prezydenckich 2004 r. poparł Wiktora Janukowycza, podobnie uczynił w 2010 r. Pozostaje on największym sponsorem Partii Regionów.
Achmetow jest najbardziej znaczącym ukraińskim filantropem. W latach 2007-2014 działał utworzony przez niego fundusz „Efektywne zarządzanie”, zajmujący się rozwiązywaniem najbardziej palących problemów społecznych Ukrainy. W podobnym kierunku działa fundusz „Rozwój Ukrainy”.
2. Wiktor Pinczuk
Życiorys: Wiktor Pinczuk urodził się 14.12.1960 r. w Kijowie. Jego ojciec był metalurgiem, matka zaś pracownikiem naukowym Dniepropietrowskiego Instytutu Metalurgicznego. W 1983 r. Pinczuk ukończył Dniepropietrowski Instytut Metalurgiczny. W latach 1981-1997 r. pracował naukowo w sektorze metalurgicznym. Od 1998 r. był w faktycznym związku z córką prezydenta Leonida Kuczmy, Eleną Franczuk (w 2002 r. oficjalnie zawarli związek małżeński), przez co jego kariera nabrała tempa. Działalność biznesowa: W 1997 r. Pinczuk został prezesem naukowo-inwestycyjnej grupy InterPipe, która zaopatrywała w rury rosyjską firmę Itera, a potem zajmowała się importem rosyjskiego i turkmeńskiego gazu. Pinczuk był także największym beneficjentem prywatyzacji zakładów metalurgicznych Kryworiżstal w Krzywym Rogu, dokonanej w 2004 r. Z powodu licznych naruszeń prawa został jednak zmuszony do zwrotu przedsiębiorstwa. W celu konsolidacji posiadanych aktywów Pinczuk stworzył w 2007 r. grupę EastOne, w której skład oprócz InterPipe weszła grupa medialna StarLightMedia.
Majątek Wiktora Pinczuka jest oceniany na 5,9 miliarda dolarów.
Działalność polityczna: Pinczuk był deputowanym do Rady Najwyższej w latach 1998-2006 i jednym z założycieli partii Trudowa Ukraina. W 2014 r. poparł Euromajdan.
Pinczuk prowadzi także szeroko zakrojoną działalność dobroczynną. Jest posiadaczem największej na Ukrainie galerii sztuki współczesnej – Pinchuk Art Centre. Co roku organizuje on spotkania w ramach Jałtańskiej Strategii Europejskiej, do której próbuje przekonać europejskich i światowych polityków.
3. Dmytro Firtasz
Życiorys: Dmytro W. Firtasz urodził się 2.05.1965 r. we wsi Syńkiw w obwodzie tarnopolskim (Ukraińska SRR). Jego ojciec był kierowcą, matka zaś pracowała jako księgowa na fermie zwierzęcej, a potem w cukrowni. Po ukończeniu szkoły podstawowej uczył się w technikum kolejowym w Krasnym Limanie. W latach 1984-1986 odbywał służbę w Armii Radzieckiej, którą opuścił w stopniu starszego sierżanta. Działalność biznesowa: Po powrocie z armii Firtasz zajął się działalnością biznesową – uprawiał pomidory i róże na sprzedaż, hodował lisy polarne. Pod koniec lat 80. sprzedawał produkty spożywcze. Prawdopodobnie w tym okresie stał się współwłaścicielem firmy małżeństwa Kalinowskich „KMIL”, w której zajmował kierownicze stanowiska. Pracował z początku w Czerniowcach, potem w Moskwie. Jego pierwszą wielką komercyjną operacją była wymiana 4 tys. ton ukraińskiego mleka w proszku na uzbecką bawełnę, sprzedaną następnie w Hongkongu (zysk z tej operacji wyniósł 50 tys. dolarów). W latach 1992-1993 Firtasz wspólnie z Olegiem Palczykowem sprzedawał wódkę, za co aresztowano go w 1995 r. (pod zarzutem przemytu dużej ilości spirytusu). W 1996 r. wyjechał na stałe do Niemiec, gdzie prowadził firmę transportową. Nawiązał tam także kontakty z szeregiem wpływowych biznesmenów i urzędników z Turkmenistanu, co zaowocowało udzieleniem jego przedsiębiorstwu KMIL kontraktów na dostawę gazu ziemnego na Ukrainę. W latach 2001-2002 powstała firma EuralTransGaz, która zapewniła sobie wyłączne prawo dostaw turkmeńskiego gazu na Ukrainę. Wówczas Firtasz zaczął inwestować w przemysł chemiczny – jego pierwszym nabytkiem stał się zakład produkcji nawozów azotowych „Tadżykazot”. W 2004 r. stworzył on RosUkrEnergo, które miało zająć się tranzytem rosyjskiego gazu do krajów Unii Europejskiej. W trzy lata później w celu konsolidacji biznesu powstała Grupa DF. W skład majątku Firtasza weszły wówczas takie przedsiębiorstwa, jak „Styrol” w Gorłówce (obwód doniecki), zakłady azotowe w Siewierodoniecku (obwód ługański) oraz Czerkasach.
Majątek: Stworzona przez Firtasza Grupa DF obejmuje aktywa w branżach chemicznej i energetycznej. Działa ona w jedenastu krajach, m.in. na Ukrainie, w Rosji, Austrii, Niemczech, Włoszech i Szwajcarii. W przedsiębiorstwach grupy pracuje ok. 100 tys. osób. W marcu 2013 r. Firtasz nabył także grupę medialną Inter Media Group.
Zdaniem gazety Focus.ua Firtasz posiada czwarte miejsce na liście najbogatszych obywateli Ukrainy z majątkiem wartym 3,327 miliarda dolarów.
Działalność polityczna: W 2010 r. Firtasz udzielił swojego poparcia w wyborach prezydenckich Wiktorowi Janukowyczowi. W sprawie ukraińskiej rewolucji zabrał głos dopiero w styczniu 2014 r. i wypowiedział się za pokojowym rozwiązaniem kryzysu. Wezwał on także do „ekonomicznego patriotyzmu” - zakupu towarów u krajowych producentów. W marcu 2014 r. Firtasz zwrócił się do szefa Rosyjskiego Związku Przemysłowców i Przedsiębiorców Aleksandra Szochina z prośbą o powstrzymanie wojny między Rosją a Ukrainą.
Funkcje: Dmytro Firtasz od 2011 r. stoi na czele Federacji Pracodawców Ukrainy.
4. Ihor Kołomojski
Życiorys: Ihor Kołomojski urodził się 13.02.1963 r. w Dniepropietrowsku. Ukończył Dniepropietrowski Instytut Metalurgiczny. Biznesem zajmuje się od 1985 r. W latach 1986-1987 stworzył ze swoim partnerem Giennadijem Bogolubowem firmę Sentoza sprowadzającą urządzenia biurowe z Azji Południowo-Wschodniej. Wkrótce potem, w marcu 1992 r. wraz z Aleksiejem Martynowem stworzyli oni grupę Prywat – największe imperium finansowe Ukrainy, którego najważniejszą częścią jest Prywatbank.Działalność biznesowa: Kołomojski jest aktywny głównie w branży naftowej, metalurgicznej i finansowej. Posiada on 40 proc. udziałów w największym ukraińskim przedsiębiorstwie wydobywającym ropę naftową – Ukrnafcie, kontroluje on także rafinerię w Krzemieńczuku (obwód połtawski). Pod koniec grudnia 2007 r. Kołomojski wykupił 12,62 proc. akcji brytyjskiej firmy JKX Oil & Gas, 80 proc. złóż której znajduje się na Ukrainie.
Kołomojski kontroluje także 20-30 proc. światowego rynku ferrostopów (grupa Prywat jest krajowym monopolistą w wydobyciu rudy manganu).
Pod koniec zeszłej dekady Kołomojski zaczął wycofywać się z sektora metalurgicznego. W 2007 r. kombinat wzbogacania rudy „Sucha Bałka”, zakład metalurgiczny im. Pietrowskiego w Dniepropietrowsku i trzy zakłady koksochemiczne przeszły na własność rosyjskiego miliardera Romana Abramowicza za miliard dolarów oraz 9,6 proc. udziałów w jego grupie kapitałowej.
W 2009 r. Kołomojski zainwestował po raz pierwszy na rynku przewozów lotniczych. Nabył on wówczas od Funduszu Majątku Państwowego 94,5 proc. akcji spółki DniproAvia. W tym samym roku zakupił on 25 proc. udziałów międzynarodowego przewoźnika AeroSvit. Wkrótce przedsiębiorstwa należące do Kołomojskiego kontrolowały 48,5 proc. rynku lotniczego na Ukrainie. W 2012 r. zaczęły one przeżywać trudności ze spłatą zadłużenia, czego kulminacją był upadek AeroSvitu latem 2013 r.
Kołomojski jest jednym z najważniejszych graczy na ukraińskim rynku medialnym. Posiada udziały w grupie Central European Media Enterprises (3 proc. wartych 110 milionów dolarów). Należy do niego także holding GlavredMedia, w którego skład wchodzą m.in. agencja informacyjna UNIAN i kanał telewizyjny City.
Kołomojski jest także właścicielem klubów sportowych Dnipro Dniepropietrowsk oraz Krywbas Krzywy Róg.
Wartość majątku Kołomojskiego jest szacowana na 3,5 miliarda dolarów, co czyni go trzecim najbogatszym obywatelem Ukrainy.
Działalność polityczna: Ihor Kołomojski jest uważany za członka klanu dniepropietrowskiego. Z tego powodu wspierał pochodzącą również z Dniepropietrowska Julię Tymoszenko. 02.03.2014 r. został powołany na szefa Dniepropietrowskiej Obwodowej Administracji Państwowej.
5. Petro Poroszenko
Życiorys: Petro Poroszenko urodził się 26.09.1965 r. w mieście Bołhrad (obwód odeski). W 1989 r. ukończył wydział stosunków międzynarodowych i międzynarodowego prawa Kijowskiego Uniwersytetu im. Szewczenka. W 2002 r. obronił na nim pracę doktorską.Działalność biznesowa: Poroszenko stawiał pierwsze kroki w biznesie na początku lat 90. jako importer ziarna kakaowego. Zarobione pieniądze pozwoliły mu na zakup kilku fabryk cukierniczych, które z czasem połączył w przedsiębiorstwo „Roshen”. Roshen przyniósł Poroszence ogromne zyski i przezwisko „czekoladowego króla”. W skład firmy wchodzi obecnie sześć fabryk na Ukrainie i jedna w Rosji. Poroszenko był jednym z biznesmenów, który najbardziej ucierpiał na wojnie handlowej Rosji i Ukrainy w sierpniu 2013 r.
Poroszenko posiada także kilka zakładów produkcji samochodów i autobusów (m. in. Łucki Zakład Samochodowy). Należy do niego również telewizyjny 5 Kanał.
Gazeta Forbes ocenia stan posiadania Poroszenki na 1,6 miliarda dolarów (7. miejsce w rankingu najbogatszych Ukraińców).
Działalność polityczna: Poroszenko jest obecny w ukraińskiej polityce od 1998 r., kiedy został wybrany do parlamentu z list Socjaldemokratycznej Partii Ukrainy. W 2000 r. założył frakcję „Solidarność”, która w dwa lata później połączyła się z Naszą Ukrainą Wiktora Juszczenki. Sam Poroszenko został jednym z najbliższych współpracowników prezydenta Juszczenki – zajmował stanowiska sekretarza Narodowej Rady Bezpieczeństwa i Obrony (2005), szefa rady Narodowego Banku Ukrainy (2007-2009) oraz ministra spraw zagranicznych Ukrainy (2009-2010). W rządzie Mykoły Azarowa pełnił funkcję ministra rozwoju gospodarczego i handlu. Był sponsorem Euromajdanu. 29.03.2014 r. poinformował o kandydowaniu na urząd prezydenta Ukrainy. 25.05.2014 r. zwyciężył w wyborach prezydenckich na Ukrainie.
Zobacz także:
Aktualna ocena artykułu: 3
Oceń artykuł:
0%
0.49%
